Amsa:
Kafin mu amsa wannan tambayar ya
na da kyau muyi wa kanmu
wadannan tambayoyin:
-Mece ce soyayya?
-Mene ne yake sa a so mutum?
-Mene ne rabe-raben so?
-Mece ce alamar so?
Daga nan kuma sai musan mece ce
hakikanin soyayyar Manzon Allah
(S.A.W)?
Mece ce soyayya?
Hafiz Ibin hajar babban malamin
hadisin nan da yayi sharhin sahihul
bukhari yace: haqiqanin soyayya
awajen masana; wata aba ce da ba’a
iya bayyanata,mai yinta kawai shi ne
ya san yadda yake jinta,amma baya
yiwuwa ya furta yadda take.
Mallam ibnul Qayyim yace: Ba’a
bayyana soyayya da wani bayani fiye
da ace mata soyayya. Duk abin da
za’a bayyana game da ita ba zai kara
mata komai ba sai buya,bayaninta
kawai shi ne samuwarta, ba kuma a
sifantata da wata siffa fiye da soyyya.
Mutane kawai suna yin maganane
game da abinda yake jawota,da
abinda yake wajabta ta, da
alamominta da shaidunta da abinda
ake samu idan anyi ta.
Mene ne yake sa aso mutum a
dabi’ance?
Akan so mutum a dabi’ance saboda
abubuwa masu yawa. Kadan daga
ciki sune kamar haka:
– Akan so mutum don yawan
kyautatawarsa,
-ko don kyawun surarsa wadda take
burge mutane,
– ko don cikar kamalarsa,
-ko baiwar ilmi, ko mulki, ko dukiya,
ko wani abu wanda yake burge
mutane.
Haka kuma akan so mutum don
kyawawan halayensa na gari ko kuma
saboda amfanarwarsa ga al’umma.
Manzon Allah (S.A.W) kuwa ya
tattare dukkan wadannan sababbai da
ninkin-ba-ninkinsu wadanda suke sa
a so mutum.
Don haka ya zama wajibi a so shi fiye
da kowane irin mahluki.
Tambaya;
Menene rabe raben so?
Amsa;
Imam ibn bazzar da alkali Iyadh da
wasunsu sunce soyayya ta kasu kaso
uku:
1)- Soyayya don girmamawa da
taimakawa; kamar soyayyar ‘ya ‘ya ga
iyayensu.
2)- soyayyar tausayi da jin kai;
kamar soyayyar iyaye ga ‘ya’yansu
3- Soyayyar bani in baka; ita ce ke
sanya kyautatawa wanda ya kyautata
maka; kamar soyayyar da sauran
al’umma suke wa junansu.
Idan muka kalli wadannan rabe-rabe
da sababbai da suke sa a so mutum
zamu ga cewa Manzon Allah (S.A.W)
ya tattare dukkaninsu.
Don haka ibn Bazzar yace: “wanda
yake da cikakken imani ya san
Manzon Allah (S.A.W) ya fi girman
hakki akansa fiye da hakkin kansa
akan kansa, haka zalika hakkin
iyayensa da na ‘ya’yansa da na
mutanen duniya baki daya.
Domin da imani da kaunar Manzon
Allah (S.A.W) ne Allah ya tserar da
mu daga wuta kuma ya shiryar da mu
daga bata.
Mece ce alamar son Manzon Allah
(S.A.W)?
Imam alkali Iyadh yace: “kusani, lallai
duk wanda ya so abu dole zai fifita
shi akan komai ,kuma zai fifita binsa
kwabo da kwabo.
Idan kuwa bai zama haka ba to
sonsa ba na gaskiya ba ne,da’awar
son kawai yake yi.
Mai son Manzon Allah (S.A.W) da
gaske shine wanda alamomin
soyayya suke bayyana a gare shi
kamar haka:
-Na farkon su shi ne koyi da shi.
-Aiki da sunnar sa.
-Bibiyar zantukansa da aiyukansa.
-Kwatanta umarninsa.
-Nisantar hane-hanensa.
-Ladabtuwa da ladabansa, a halin
wahala da yalwa,da nishaxi da
damuwa.
Abinda yake karfafa wannan shine
fadin Allah (S.W.T):
ma’ana:
ka fada musu ya kai wannan annabi
mai girma, idan kun kasance kuna
son Allah, to ku bi ni sai Allah ya so
ku, kuma ya gafarta zunubanku. lallai
Allah mai yawan gafara ne mai yawan
jinkai”{al-imrana:31}
Wannan ayar ta nuna cewa biyayya
ita ce matakin farko na soyayya.
Sannan alkali ya ci gaba da cewa:
Da fifita abin da ya shar’anta ko
yakwadaitar da yinsa fiye da son
zuciyarka da sha’awarka.saboda
fadin Allah s.w.t:
Ma’ana:
“Wadanda suka riki Madina wurin
zamansu(al-ansar) da imani kafin su
(muhajirun) suna kaunar wadanda
suka yi hijira zuwa garesu,(wato
manzon Allah da muhajirun)kuma
basa jin wani kyashi a zuciyarsu
game da abinda Allah ya bawa
(muhajirai na falala da matsayi da
daukaka da gabata a cikin Ambato da
matsayi), kuma suna fifita su
(muhajirai) akan kansu ko da kuwa
suna da matsananciyar bukata.”
Imam addabari da imam assuyidi
kuwa sun fassara ayar da cewa:
“Wadanda suka riki madina wurin
zamansu(al-ansar) da imani kafin su
(muhajirun) suna kaunar wadanda
suka yi hijira zuwa garesu,(wato
manzon Allah da muhajirun)kuma
basa jin wani kyashi a zuciyarsu
game da abinda Manzon Allah
(S.A.W) ya bawa (muhajirai da shi na
ganima da fai’i) kuma suna fifita su
(muhajirai) akan kansu ko da kuwa
suna da matsananciyar bu tata.”
Sannan alkali iyadh ya ambaci hadisi
da isnadinsa zuwa anas bn malik
(r.a) yace:
Ma’ana:
ya kai Dan qaramin Dana, idan ka
sami iko ka wayi gari ko ka yammata
ba tare da wani kulli a zuciyar ka
game da wani ba to ka aikata:
wannan yana daga sunnata,wanda ya
raya sunnata haqiqa ya soni.wanda
ya soni zai kasance tare da ni a cikin
aljana.
Sai alqali iyadh yace:wanda ya
siffantu da waxannan sifofi da suka
gabata to shi ne mai cikakkiyar
soyayya ga allah da
manzonsa.wanda kuma yasa va
musu a xaya daga cikin abubuwan da
aka ambata to wannan soyayyarsa
tauyayyiya ce,duk da ba za’a kore
musu soyayyar gaba daya ba.
Haka dai. yayi ta kawo alamomin da
su ke nuna kaunar Manzon Allah
(S.A.W) ga wanda ya siffantu da su.
Acikin wannan littafi na sa mai
albarka (asshifa). Ya rage wa mai
hankali da tunani ya kalle su da idon
basira don ya ga a da’awar da yake
yita son Manzon A awane aji yake?
Kuma ya yi wa kansa adalci wajen
gane cewa anya kuwa ba yaudararsa
ake yi ba wajen nuna masa abin da
Manzon Allah (S.) bai yi ba a ce
masa shi ne qaunar Manzon Allah
(a) ? Allah ka bamu ganewa amin.
Wa sallallahu wa sallama ala
nabiyina Muhammad wa ala a’lihi wa
sahbihi ajma’in’.